Het alleenrecht of uitsluitend recht bij aanbestedingen
Gepubliceerd op 16-11-2018 — Geschreven door Stefan Dalmolen
In sommige sectoren worden overheidsopdrachten aan de markt onttrokken via de verlening van een alleenrecht. Onder meer bij de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval en oud papier wordt hiervan door gemeenten gebruik gemaakt. Alhoewel er voldoende commerciële partijen zijn die deze opdrachten kunnen uitvoeren, kiezen gemeenten er dan toch voor om de opdracht voor te behouden aan één partij. Dat mag niet zomaar.
Eisen aan alleenrecht of uitsluitend recht
Een alleenrecht wordt in de Aanbestedingswet een uitsluitend recht genoemd. Beide begrippen betekenen hetzelfde. De vereisten hiervoor zijn dat:
- de verlening van het alleenrecht bij wettelijk voorschrift of besluit moet plaatsvinden
- de dienst moet worden verricht in een bepaald geografisch gebied
- de gunning moet plaatsvinden aan een andere aanbestedende dienst
- het uitsluitend recht verenigbaar moet zijn met het Europese recht
Wettelijk voorschrift of besluit
De Rechtbank Gelderland heeft deze bepaling zo uitgelegd dat de verlening moet plaatsvinden bij algemeen verbindende voorschriften, zoals een wet, een algemene maatregel van bestuur of een verordening. Een intern bestuursbesluit zou niet voldoende zijn. Het is de vraag deze uitspraak correct is, want daarmee lijkt de eis uit de Aanbestedingswet wel heel erg strikt te worden uitgelegd.
Geografisch gebied
De opdracht moet zijn beperkt tot een bepaald geografisch gebied. Dat kan bijvoorbeeld een gemeentegrens zijn. Bij afvalinzameling hoeft het niet zo te zijn dat ook de verwerking daarvan in dat geografische gebied plaatsvindt. Dat blijkt uit een uitspraak van de Rechtbank Den Haag.
Andere aanbestedende dienst
Bij afvalinzameling en inzameling van oud papier komt het vaak voor dat meerdere gemeenten gezamenlijk een onderneming oprichten die voor de gezamenlijke gemeenten de inzameling verzorgd. Meestal kan die onderneming worden beschouwd als publiekrechtelijke instelling. Zo’n instelling wordt beschouwd als aanbestedende dienst, maar dan moet wel aan strikte eisen zijn voldaan. Het gaat hierbij onder meer om de eis dat de onderneming moet voorzien in “behoeften van algemeen belang, anders dan van industriële of commerciële aard”. Daar is lang niet altijd aan voldaan.
Verenigbaar met het Europese recht
De laatste eis is dat het alleenrecht niet in strijd mag zijn met het Europese recht. Daarvan is in ieder geval sprake als de uitzondering van quasi-inbesteding van toepassing is. Ook als die uitzondering niet van toepassing is, zal er geen sprake zijn van strijd met Europees recht als er geen grensoverschrijdend belang is. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een uitspraak van de Rechtbank Amsterdam. Ook een uitspraak van de Hoge Raad uit 2011 gaat over dat onderwerp.
Advocaat aanbestedingsrecht
Zoals ook weer blijkt uit dit bericht, is het niet altijd eenvoudig om de regels van aanbestedingsrecht goed toe te passen. De overheid is gebonden aan strenge regels. Juist omdat er grote bedragen gemoeid zijn met de verstrekking van overheidsopdrachten, kan het de moeite lonen om uit te zoeken of terecht gebruikt wordt gemaakt van de uitzondering van het alleenrecht of uitsluitend recht. Zo niet, dan zal een opdracht moeten worden aanbesteed. Onze advocaten aanbestedingsrecht kunnen u hierbij van dienst zijn.
Meer informatie over uitsluitend recht
Indien u meer informatie over dit onderwerp wilt, kun u gerust bellen met één van onze advocaten. Ook kunt u het contactformulier hieronder invullen of mailen naar [email protected].