Aansprakelijkheid
De meest voorkomende gronden voor aansprakelijkheid voor vergoeding van schade zijn wanprestatie en onrechtmatig handelen. Wanprestatie houdt uiteraard verband met een tekortkoming in de nakoming van gemaakte afspraken. Onrechtmatig handelen houdt verband met verhaal van schade zonder dat er een contractuele verhouding tussen partijen bestaat.
Wanprestatie
Niet iedere tekortkoming in contractuele verplichtingen leidt tot aansprakelijkheid. Voor verhaal van schade als gevolg van een tekortkoming in contractuele verplichtingen is in de eerste plaats verzuim vereist. Dat vereist doorgaans een ingebrekestelling.
Onrechtmatige daad
Een onrechtmatige daad is een inbreuk op een recht, een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. Daarvoor geldt het vereiste van verzuim niet. Bij een onrechtmatige daad is dus ook geen ingebrekestelling vereist.
Risico-aansprakelijkheid
Zowel wanprestatie als onrechtmatig handelen vereisen enige mate van verwijtbaarheid. In aanvulling op voornoemde gronden is er in enkele specifiek in de wet benoemde gevallen ook verhaal van schade mogelijk zonder dat daarvoor verwijtbaarheid is vereist. Dat zijn de gevallen waarvoor risico-aansprakelijkheid geldt, zoals aansprakelijkheid voor een gebrekkige opstal.
Schade
Als eenmaal de grondslag voor aansprakelijkheid is komen vast te staan, kan worden bepaald welke schade vergoed moet worden. Soms is dat volstrekt helder, in andere gevallen een stuk minder eenvoudig. In veel gevallen kan aansluiting worden gezocht bij een vermogensvergelijking. Daarbij wordt een vergelijking gemaakt tussen je vermogen als gevolg van de wanprestatie of onrechtmatige daad en je fictieve financiële positie als die worden weggedacht. Het verschil is dan de schade.